یکی از مهم‌ترین اقدامات ایمنی در مراکز تصویربرداری پزشکی، رعایت الزامات سربکوبی در بیمارستان‌ها است. اتاقهای رادیولوژی، سی‌تی‌اسکن و فلوروسکوپی به دلیل استفاده از اشعه‌های یونیزان، خطر نشت اشعه به فضاهای مجاور را دارند. در نتیجه، اجرای اصولی و استاندارد سرب کوبی برای محافظت از بیماران، کادر درمان و مراجعان یک ضرورت قانونی و اخلاقی است.
توجه: شرکت نوین طب خاورمیانه خدمات سربکوبی را با بالاترین کیفیت انجام می دهد
اهمیت سربکوبی در بیمارستان‌ها
اشعه‌های یونیزان که در دستگاه‌های تصویربرداری استفاده می‌شوند، قدرت نفوذ بالایی دارند و در صورت نشت به محیط، می‌توانند:
- باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان
- اختلالات خونی
- آسیب به DNA سلولی
شوند.
بیمارستان‌ها به دلیل حضور دائمی بیماران، همراهان و کادر پزشکی باید نسبت به ایزولاسیون و محافظت در برابر اشعه بسیار دقیق عمل کنند. سربکوبی روشی است که با پوشاندن دیوارها، کف، سقف و سایر نقاط نفوذ اشعه با ورق‌های سربی، از انتشار و نشت اشعه جلوگیری می‌کند.
الزامات سربکوبی در بیمارستان‌ها طبق مقررات ایران
1. اخذ مجوز از سازمان انرژی اتمی ایران
هر مرکز درمانی برای راهاندازی بخش تصویربرداری، موظف است پیش از بهره‌برداری، تاییدیه‌ای از سازمان انرژی اتمی دریافت کند که در آن صحت و کافی بودن سربکوبی تایید شده باشد.
2. تعیین ضخامت مناسب سرب بر اساس نوع دستگاه
ضخامت مورد نیاز سرب بر اساس نوع دستگاه، ولتاژ کارکرد، دوز تابش و ساعات کارکرد روزانه تعیین میشود. برای مثال:
- رادیولوژی ساده: 1.5 تا 2 میلیمتر
- سی‌تی‌اسکن: 2.5 تا 3 میلیمتر
- فلوروسکوپی: 3 میلیمتر یا بیشتر
3. استفاده از شیشههای سربی و درهای مخصوص
پنجرهها و درهای اتاقهای تصویربرداری باید از شیشه سربی یا شیشه‌هایی با پوشش مقاوم در برابر اشعه باشند. درهای ورودی باید لایه‌ای از سرب در داخل یا سطح خود داشته باشند.
4. تست و تایید نشت اشعه
پس از اجرای سربکوبی، باید توسط کارشناسان فیزیک بهداشتی یا ایمنی پرتوی، میزان نشت اشعه اندازه‌گیری شود. تنها در صورتی که میزان اشعه کمتر از حد مجاز باشد، تاییدیه نهایی صادر خواهد شد.
استانداردهای بین‌المللی سربکوبی
استانداردهای بین‌المللی مانند:
- NCRP Report No.147
- ICRP (کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر پرتوها)
این استانداردها بر مبنای:
- نوع اشعه (X-Ray, Gamma)
- فاصله دستگاه از دیوارها
- دوز تابش
- جمعیت حاضر در فضاهای مجاور
ضخامت مورد نیاز را تعیین می‌کنند.
مثال از ضخامت استاندارد:
| نوع دستگاه | ضخامت پیشنهادی ورق سرب |
|---|---|
| رادیولوژی | 1.5 – 2 میلیمتر |
| سی‌تی‌اسکن | 2.5 – 3 میلیمتر |
| فلوروسکوپی | 3 میلیمتر یا بیشتر |
| ماموگرافی | 1 میلیمتر |
| آنژیوگرافی | 3 تا 4 میلیمتر |
مراحل اجرای سربکوبی در بیمارستان‌ها
- محاسبه نیاز به حفاظت:
توسط فیزیکدان پرتوی بر اساس نوع دستگاه و فضای اطراف. - تهیه متریال مناسب:
شامل ورق‌های سربی با خلوص بالا، چسب مخصوص، شیشههای سربی و درهای مقاوم. - اجرای پوشش سرب:
بر روی دیوارها، کف، سقف و منافذ. - عایق‌بندی درزها:
برای جلوگیری از هرگونه نشت اشعه. - نصب درب‌ها و شیشههای سربی.
- تست و اندازه‌گیری نهایی.
- دریافت تاییدیه سازمان انرژی اتمی.
انواع متریال مورد استفاده در سربکوبی
- ورق سرب: رایج‌ترین متریال، با خلوص 99.9%
- سرب مایع: برای برخی اتاق‌ها و سطوح خاص
- شیشه سربی: در پنجرهها و بخش‌های دید
- پلاستر یا پانل سربی: به صورت پیشساخته برای نصب سریع‌تر
هزینه‌های سربکوبی بیمارستان‌ها
هزینه نهایی بستگی به:
- ضخامت مورد نیاز سرب
- متراژ فضا
- نوع تجهیزات و متریال
- دستمزد اجرا
- نیاز به تاییدیه‌های قانونی
عواقب عدم رعایت الزامات سربکوبی در بیمارستان‌ها
- پلمب مرکز تصویربرداری توسط انرژی اتمی
- عدم صدور مجوز بهره‌برداری
- افزایش خطر بیماری‌های پرتویی برای کارکنان
- پیگرد قانونی در صورت بروز آسیب برای بیماران
نکات مهم برای مدیران بیمارستان و پیمانکاران
- همکاری با تیم‌های متخصص سربکوبی
- دریافت مشاوره از فیزیکدان پرتوی پیش از خرید متریال
- توجه به الزامات مخصوص هر نوع دستگاه
- مستندسازی کامل فرآیند اجرا برای ارائه به سازمان انرژی اتمی
جمع‌بندی
رعایت دقیق الزامات سربکوبی در بیمارستان‌ها، نه تنها یک الزام قانونی، بلکه عاملی برای افزایش ایمنی و اعتماد بیماران به مراکز درمانی است. با اجرای اصولی، استفاده از متریال استاندارد و دریافت تاییدیه‌های لازم می‌توان ضمن حفظ سلامت افراد، از مشکلات قانونی و مالی در آینده پیشگیری کرد.
سوالات متداول درباره الزامات سربکوبی در بیمارستان‌ها
1. ضخامت استاندارد ورق سرب برای اتاق رادیولوژی چقدر است؟
ضخامت استاندارد ورق سرب برای اتاق رادیولوژی معمولاً بین 1.5 تا 2 میلیمتر است. این ضخامت بسته به ولتاژ دستگاه، میزان دوز تابش و تعداد دفعات استفاده از دستگاه ممکن است تغییر کند. محاسبه دقیق باید توسط متخصص فیزیک بهداشتی انجام شود.
2. چه مجوزهایی برای اجرای سربکوبی بیمارستان لازم است؟
برای سربکوبی اتاقهای تصویربرداری، اخذ تاییدیه سازمان انرژی اتمی ایران الزامی است. بدون این تاییدیه، راهاندازی بخش تصویربرداری غیرقانونی بوده و مجوز فعالیت صادر نمیشود.
3. آیا متریال غیر از ورق سرب هم برای سربکوبی وجود دارد؟
بله، علاوه بر ورق سرب، شیشههای سربی برای پنجرهها، پانلهای سربی پیشساخته و در برخی موارد سرب مایع یا پلاستر سربی برای پوششهای خاص استفاده میشود.
بدون دیدگاه